Lees jij nog wel eens kaart? Gebruik je een kompas tijdens het wandelen? Een wegenkaart in de auto? Ik gok van niet. Want daar heb je Google Maps voor (of alternatief en open source: Orux Maps). Met de komst van gps en navigatie-apps op je mobiel is de weg vinden tegenwoordig een walk in the park. En daarmee verdwijnen vaardigheden zoals het lezen van kaart of kompas (en de weg vragen in het Frans/Spaans/Duits). Natuurlijk niet helemaal – in het leger zijn kaarten nog essentieel – maar de vaardigheden zijn in het leven van alledag niet meer nodig om je doel te bereiken. Met de komst van nieuwe technologieën verdwijnen vaardigheden en komen er nieuwe vaardigheden bij. En soms maken vergeten vaardigheden een comeback.

De autowereld is nu nog verdeeld in schakelaars en automaten. Maar het zal niet lang meer duren en dan is schakelen een verdwenen vaardigheid. De auto van de toekomst is elektrisch en dus hoef je niet meer met een pook te roeren. (Misschien hoef je ooit wel helemaal niet meer te kunnen rijden met zelfrijdende auto’s.) Of neem afwassen. Doet een machine voor je en hoef je zelf niet meer te kunnen. (Tenzij je pannen hebt die dan weer niet in de vaatwasser mogen, grrr…) Een lift hoef je al heel lang niet meer handmatig te bedienen (zie deze blogpost). Dat gaat met een druk op de knop. Wie kan er nog een lint (een wat?) in een typemachine vervangen? Niet meer nodig. En ken jij nog MS-DOS-commando’s? Dan ben je in de jaren 80 opgegroeid met de eerste pc’s. De komst van Windows maakte die vaardigheid overbodig (al was het soms nog best handig). Je kunt zelf vast nog een hele rits dingen bedenken: de lijst van bijna of geheel verdwenen vaardigheden is eindeloos.

Met de komst van nieuwe technologie verdwijnen dus vaardigheden, maar er komen ook nieuwe bij. Zo moet je een navigatie-app leren bedienen, een vaatwasser kunnen in- en uitruimen (en daar geen ruzie over krijgen) en met de nieuwste Windows 11 leren omgaan. Vind je weg maar eens in al die bedieningsmenu’s en knoppen. Over vaardig navigeren gesproken…

Waar en hoe je die vaardigheden leert, verandert trouwens ook. Vroeger kreeg je uitleg van je familie, docenten of las je een boek ‘Vaardigheid X voor dummy’s’. Maar inmiddels is ‘oma weet raad’ een website en surf je kennis op uit lifehack video’s op YouTube/TikTok of andere social media (waar je meteen ook ongevraagd ‘advies’ krijgt van Angelfromhell_75). En wie echt slim (of lui) is, vraagt ChatGPT om een stap-voor-staphandleiding ‘hoe maak ik ChatGPT aan mijn Windows taakbalk vast?’ (Voor zolang als dat nog nodig is, want binnenkort kunnen AI-agents dit ook voor je doen, zie deze blogpost.)

Welke vaardigheden gaan er in de toekomst verdwijnen of ontstaan? Dat is best lastig te voorspellen. Maar als je navigeert op verandersignalen kun je toch aan je richtingsgevoel werken. Zo zullen met de komst van slimme AI allerlei taken overgaan van de mens op de machine en dus vaardigheden verdwijnen of sterk veranderen, zoals programmeertaken, het analyseren van gegevens, schrijven van rapporten of medisch onderzoek. Of wat dacht je van het werken aan verbrandingsmotoren? Met de komst van hoogtechnische e-auto’s is de laptop de nieuwe steeksleutel van de automonteur. Er zijn trouwens ook vergeten vaardigheden. Dat zijn vaardigheden die we zijn verleerd en die weer terugkomen. Zoals het bouwen met hout (zie deze blogpost). Dat konden we ooit, maar zijn we in Nederland een beetje verleerd. Met de comeback van houtbouwen moeten we die kennis en kunde letterlijk bijspijkeren. Of we ooit ook weer gaan kaartlezen? Een kompas of typemachine gebruiken? Ik zou er niet van uitgaan. Leer dan maar liever een nieuwe vaardigheid. Of vraag aan ChatGPT hoe je iets doet. Heb je dat nog nooit gedaan? Begin dan vooral te werken aan je AI-vaardigheid. Misschien is dat nog wel de enige vaardigheid die je in de toekomst nodig hebt – of in ieder geval een van de belangrijkste.