“Onder plagiaat verstaan we het gebruik maken dan wel overnemen van teksten, gegevens, ideeën of beelden van anderen (waaronder generatieve artificiële intelligentie) zonder volledige en correcte bronvermelding.” Zo maar een citaat uit een onderwijsreglement over plagiaat. Je zou er gemakkelijk overheen lezen. Maar hier staat het dus zwart-op-wit: generatieve AI zoals ChatGPT is net als de mens een wezen met creatieve ideeën. En die ideeën mag je net als bij mensen niet zomaar overnemen.

Mensen hebben de onweerstaanbare neiging om dieren en dingen om hen heen als mens te zien. Antropomorfisme heet dat. Bij huisdieren zie je dat bijvoorbeeld (‘ze komt me altijd troosten als ik verdrietig ben’) of bij computers (‘waarom snapt-ie dat nou niet?’) of stofzuigrobots (‘hier ben je nog niet geweest’). Het gebeurt meestal onbewust en het is een manier waarop we met onze omgeving communiceren en die omgeving benaderbaar maken. Die communicatie is trouwens vrij eenzijdig. Van een dier, computer of stofzuigrobot hoef je geen antwoord te verwachten. Maar hoe anders is dat bij generatieve chatbots zoals ChatGPT. Daar kun je wel degelijk mee praten. In je eigen taal. En dan wordt het wel heel verleidelijk om ze als mens te zien.

Het draait dus allemaal om taal. De auteur Yuval Noah Harari verwoordde dat bij de lancering van ChatGPT begin 2023 al scherp: “The most important aspect of the current phase of the ongoing AI revolution is that AI is gaining mastery of language at a level that surpasses the average human ability.” (En hij waarschuwde terecht ook voor de bedreigingen die op de loer liggen met de komst van krachtige AI.) Juist die taalbeheersing maakt deze technologische ontwikkeling zo bijzonder. Met de generatieve chatbots kun je een conversatie over welk onderwerp dan ook voeren, zoals mensen dat doen. (Probeer het maar eens met Pi, dan zie je hoe snel het went.) Dat komt binnen. En dat bleek ook uit de reacties en de razendsnelle verspreiding en acceptatie van ChatGPT & co.

Inmiddels is de pratende AI overal te vinden en eigenlijk al niet meer weg te denken. Her en der zijn er (terecht) nog wat laatste protesten te horen, maar dat de technologie al breed omarmd is, staat buiten kijf. De vraag is niet of, maar welke generatieve chatbot de nieuwe Google wordt. Hoe gaat dat in de toekomst verder? AI-chatbots zullen in het leven en werk van alledag hun plek vinden. Het is een kwestie van tijd voordat er ook humanoïde robots zijn die gebruikmaken van AI-chatbots en zo als ‘mens’ kunnen communiceren tussen en met mensen. Als de ideeën van chatbots nu al onder plagiaat vallen, krijgen die robots dan in de toekomst nog meer menselijke rechten? Mag je ze niet mishandelen? Hebben ze recht op een fijne werkplek? Krijgen ze betaald voor hun werk net als wij? In de Zweedse sciencefictionserie Äkta människor (echte mensen) komen mensen van vlees en bloed op voor de rechten van humanoïde robots. Dat klinkt nu misschien raar, maar hadden onze voorouders ooit kunnen denken dat er een partij voor de dieren zou worden opgericht? En dat die partij op zou komen voor dierenrechten? Ze hadden je waarschijnlijk voor gek verklaard. Dus wie weet kunnen we ooit in het stemhokje van de toekomst een bolletje rood kleuren bij de partij voor de robots. Ben vooral benieuwd of dat eerder zal zijn dan dat we kunnen stemmen met een stemcomputer.

(De afbeelding bij deze blogpost is gegenereerd met DALL-E en laat zien hoe ChatGPT er volgens ChatGPT als mens uit zou zien.)