Wie de toekomst wil bestuderen, moet eerst het heden goed doorgronden. Aldus de Franse wiskundige en filosoof Blaise Pascal. Niet voor niets begint zo’n beetje elke futuring-methode met een scan van de omgeving. Wat zie je om je heen veranderen? Welke verandersignalen neem je waar en welke krachten gaan achter die signalen schuil? Inzicht in verandersignalen en achterliggende krachten biedt een fundament om mogelijke toekomsten te verkennen. Maar hoe begin je? Waar vind je signalen? Eén manier is om je blik eens op de rand te richten – en er overheen.

Randverschijnselen zijn dingen die slechts van bijkomend belang zijn. En toch moet je daar volgens de Amerikaanse futuriste en auteur Amy Webb juist naar op zoek gaan. In haar boek The signals are talking laat ze zien dat verschijnselen in de fringe (de rand) die nu nog marginaal en onbeduidend lijken, in de toekomst centraal kunnen komen te staan. Denk maar aan de opkomst van AI. Nu staan ChatGPT & co in het middelpunt van de belangstelling. Maar vijf jaar geleden had buiten het vakgebied nog niemand van AI gehoord. Toch waren de signalen aan de randen er toen zeker al, voor wie ze wilde en kon zien.

Hoe vind je die randsignalen? Volgens Webb helpt het om naar unusual suspects op zoek te gaan. Dat zijn mensen die op heel andere, gekke en nieuwe manieren naar de wereld kijken, onderzoeken of dingen heel anders gebruiken of combineren. Het kunnen wetenschappers zijn, maar ook uitvinders, dwarsdenkers of kunstenaars. Bij die zoektocht moet je je zeker niet beperken tot je eigen omgeving of vakgebied, maar juist uitzoomen. Anders mis je misschien signalen buiten je interessegebied die ook voor jouw toekomst belangrijk zijn – al zie je dat nu nog niet.

De fringe is interessant, omdat er nieuwe dingen kunnen ontstaan. Het is de vloeibare rafelrand waar gewaagde experimenten, baanbrekend onderzoek en radicale innovatie plaatsvinden. In de fringe zijn dingen nog niet gestold in handboeken, kaders, regels of normen. Het woord fringe kun je trouwens ook vertalen met ‘franje’. De rand als de verrassende versiering van het mainstream midden – een mooie metafoor.

Je kunt ook over de rand heen kijken. Duitsers hebben daar een leuke uitdrukking voor: der Blick über den Tellerrand, de blik over de rand van je bord. Als je verdiept bent in je eten, zie je weinig van de wereld om je heen. Verder kijken dan de rand van je bord betekent openstaan voor nieuwe dingen, indrukken en andere perspectieven. En dat is precies de houding die nodig is om signalen te kunnen zien en interpreteren. Het lijkt een beetje op het uitzoomen van Amy Webb (al bedoelt zij daarmee het breder kijken naar signalen in de rand).

Kijk vanavond tijdens het eten vooral eens naar de rand van je bord – en er overheen. Dan ga je misschien meer van de (toekomstige) wereld zien.