De Duitse bosbouw bevindt zich auf dem Holzweg – op een dwaalspoor. Ze zijn een beetje de (hout)weg kwijt in hun eigen bos. De traditionele aanplant van nieuwe bomen – dezelfde soort in rijtjes op een lege helling – werkt niet meer. Door de hitte op de kale grond sterven de jonge boompjes even hard weer af. Het moet dus anders. Maar hoe? Het is pionieren in een sector die juist gebaat is bij stabiliteit.

De toekomst is inherent onzeker. Dat weten we allemaal. Maar wie in de bosbouw werkt, moet desondanks uitgaan van toekomstige zekerheden. Want de beuk die je nu plant, is pas ergens tegen 2300 volgroeid. Het regionale klimaat is zo’n zekerheid. Of eigenlijk was het dat tot voor kort. De snelheid waarmee het klimaat verandert, zorgt voor ongekende uitdagingen in de Duitse bossen. Niet alleen nieuwe aanplant, maar ook oude bomen hebben last van toenemende hitte en droogte. Het blijkt dat inmiddels zo’n 85 procent van de bomen in het bos ziek of beschadigd zijn – een verdubbeling ten opzichte van 40 jaar geleden. De snelheid waarmee de verandering gaat (eerder schreef ik al over het verandersignaal van de versnelling) staat in schril contrast met de traagheid van de groei van bomen. Eigenlijk gaat het zo hard, dat de bosbouw het nauwelijks meer kan bijbenen.

Duidelijk is dat het anders moet, maar niemand lijkt nog precies te weten hoe. En dus wordt er in bosgebieden geëxperimenteerd met nieuwe manieren van aanplant. Strakke rijtjes dezelfde bomen (monocultuur) op een kale ondergrond zijn passé, gemengde aanplant (naald- en/of loofbomen door elkaar) heeft de toekomst. In de Pfalz – ten noorden van de Vogezen – kiezen ze bij nieuwe aanplant voor de ‘Klumpen-tactiek’. Op de foto zie je hoe dat werkt. Als een stuk bos wordt gerooid, worden hier en daar in kluitjes (Klumpen) verschillende soorten loofbomen aangeplant. Dat zijn de bomen die je graag in de verre toekomst wilt oogsten voor hun hout. Op de rest van het grondstuk mag de natuur haar gang gaan. Daar groeit wat er groeit. Uit eerdere experimenten bleek al dat dit heel goed werkt. Laat het over aan de natuur, dan groeit het bos vanzelf en bovendien sneller.

Kun je dan niet gewoon alles aan de natuur overlaten? Zeker, maar naast de opslag van CO2, dieren (wild), biodiversiteit en schone lucht levert bos ook geld op. In de Pfalz zijn de bossen veelal eigendom van (lokale) overheden. Met het geld dat wordt verdiend aan de verkoop van hout kunnen mooie dingen voor burgers worden gedaan. Toch begrijpen ook die overheden inmiddels dat je moet zoeken naar een balans tussen natuur en productiebos. De Klumpen-tactiek laat zien hoe dat kan. Bijkomend voordeel: het bos van de toekomst wordt door deze nieuwe manier van aanplanten een stuk gevarieerder, levendiger en mooier dan de lege, donkere, monotone boomplantages die nu vaak nog overheersen. Alleen moet je wel nog een jaar of 170 geduld hebben om het resultaat van de ‘nieuwe houtweg’ te kunnen zien.