Een vogelperspectief op een eenzame stand up peddelaar. Vroeger moest je daar een helikopter voor charteren. Tegenwoordig weet iedereen dat hier een drone achter de lens zit. En dat er een mens op de grond staat die deze drone bestuurt. Maar de drone kan ook zelf beslissingen nemen en leren van zijn omgeving of van zijn piloot. Zo’n samenwerking tussen drone en mens heeft een naam: een Cyber Physical Human System. En als je goed kijkt, zie je ze overal om je heen.

Cyber Physical Human Systems (CPHS) bestaan in alle soorten en maten. Zo zijn er grasmaairobots, operatierobots, zelfrijdende auto’s en dus ook drones. Bij een CPHS zijn een computersysteem (Cyber), een fysiek object zoals de drone (Physical) en de mens (Human) met elkaar verbonden (System) om een bepaald doel te bereiken (in dit geval een foto of video maken). De drie onderdelen van het systeem kunnen van elkaar leren en op elkaar afstemmen. Zo kan de drone leren dat die jou moet volgen of bepaalde objecten moet ontwijken. Maar het kan verder gaan dan dat. Neem bijvoorbeeld een landbouwdrone. Vroeger ploegden boeren hun land, waarna ze bemestten, zaaiden en oogstten. En tussendoor spoten ze gif om onkruid te verdelgen. Hoe ze dat deden? Op het oog en op het gevoel. En liever wat te veel dan te weinig mest en gif. Moderne boeren daarentegen leren hun drone met computerdata alles over hun stuk land (oppervlakte, bodemgesteldheid, zaad, soorten gewassen) en de drone laat de boeren zien wanneer en hoe ze moeten ploegen, zaaien, spuiten en oogsten voor de beste opbrengst. (Die taken kan de drone trouwens ook deels overnemen.) Boeren als dronepiloot en de drone zijn met elkaar verbonden, leren van elkaar door uitwisseling van gegevens en helpen elkaar.

Ook bij hele grote drones met passagiers is er sprake van CPHS. In vliegtuigen worden autopilot-systemen al sinds jaar en dag toegepast. En ook daarbij is de mens verbonden met een (vlieg)machine en een computersysteem. Steeds meer handelingen kunnen door de computer worden uitgevoerd. Heel handig en bovendien een stuk veiliger. Wist je dat een gemiddelde piloot nu al hoogstens 3 tot 6 minuten zelf vliegt? Alleen het opstijgen en soms de landing is nog in mensenhanden, de rest wordt aan de automatische piloot overgelaten. Als je die lijn doortrekt, is het logisch dat (in ieder geval) de copiloot in de toekomst geen mens meer zal zijn, maar een computer.

Kun je de H (de mens) eigenlijk ook helemaal uit een CPHS halen? Technisch gezien zou dat misschien kunnen. De vraag is alleen of het systeem daar beter van wordt. In dit artikel legt Ge Wang (Stanford University) uit dat human-in-the-loop systemen (met mensen) voordelen kunnen hebben boven geheel geautomatiseerde systemen (zonder mensen). De essentie van een CPHS is bovendien dat je dit bouwt rond menselijke behoeften. Dus ligt het voor de hand dat de mens daar ook een rol in heeft. Volgens Wang is de kernvraag uiteindelijk: hoe willen we met deze systemen leven? Wil je in een vliegtuig vliegen zonder piloot? Moet er niet toch altijd een mens zijn die kan ingrijpen als er iets mis gaat of tenminste de passagiers gerust kan stellen? Gelet op de vliegtuigonderdelen die de laatste tijd te pas en te onpas loskomen, lijkt me dat voorlopig nog een retorische vraag.

(De afbeelding bij deze blogpost is een still uit een video gemaakt met een DJI Mini 4 Pro drone.)