“Always invite AI to the table.” Met die aansporing van Ethan Mollick in zijn boek Co-Intelligence begon in 2024 mijn ontdekkingsreis in de wondere wereld van generatieve AI. Het boek gaf me inspiratie om in mijn e-book Futuring een hoofdstuk op te nemen over hoe je AI bij futuring kunt gebruiken. Inmiddels zijn we ruim een jaar verder. En omdat weinig zo veranderlijk is als de wereld van AI is het de hoogste tijd voor een update.

In zijn boek formuleert Mollick vier ‘regels’ voor de omgang met AI (in door mij enigszins aangepaste vorm):

• Nodig AI altijd uit aan tafel;
• Beschouw AI als een 24/7 beschikbaar digitaal multitalent;
• Blijf experimenteren – wat vandaag nog niet kan, kan morgen misschien wel;
• Blijf altijd kritisch op AI en op de output.

Deze regels vormen volgens mij nog steeds een stevig fundament onder een (kritische) inzet van AI op alle gebieden, dus ook futuring. In dit artikel focus ik op de inzet van AI bij (strategic) foresight: de toepassing van futuring bij organisaties of bedrijven om strategische beslissingen te onderbouwen. Daarom gebruik ik verder die term.

De meeste foresight-methoden (zoals de IFTF Cycle of Strategic Foresight, The CIFS Method, Participatory Scenario Development of de Duitse Szenario-Technik) bestaan uit een vier- tot achttal fasen die min of meer vergelijkbaar zijn. Daarbij ga je telkens van buiten naar binnen: je begint bij het scannen van de omgeving naar verandersignalen, analyseert die, maakt op basis van die analyse scenario’s en destilleert daar strategische acties uit voor je organisatie (‘wat moeten we nu doen om voorbereid te zijn op verschillende toekomstscenario’s?’)

In grote lijnen zijn dit de fasen van een foresight-proces:

• Voorbereiding – vraag/scope vaststellen, biases onderzoeken;
• Scannen – omgeving scannen naar signalen/trends;
• Analyse – signalen/trends analyseren, patronen vinden, drivers (drijvende krachten) achterhalen;
• Scenario’s – op basis van belangrijkste drivers scenario’s maken;
• Implicaties – acties uit scenario’s destilleren voor het heden.

Hoe kun je AI nu in die vijf fasen inzetten? Hieronder doe ik per fase een drietal suggesties die gebaseerd zijn op uitproberen, kijken wat (wel of niet) werkt en gebruikmaken van voorbeelden van anderen (zoals Ethan Mollick), uit andere disciplines (zoals instructional design, Philippa Hardman) en uiteraard ook van AI zelf (ChatGPT-4o). Ik kies er bewust voor om laagdrempelige suggesties te geven die je direct kunt toepassen, zonder dat je veel technische kennis nodig hebt of betaalde accounts moet aanschaffen.

Voorbereiding:

• Gebruik AI (zoals ChatGPT, Gemini of Claude) om de vraag/scope helder te krijgen;
• Maak een prompt voor een foresight-assistent (zie dit eerdere artikel voor een voorbeeld-prompt);
• Maak een custom GPT of Gem (een ‘voorgeprompte’ AI) die je kan helpen in het foresight-proces.

Scannen:

• Gebruik AI om een overzicht te geven van trends en ontwikkelingen;
• Laat AI voor jou relevante signalen of trends halen uit informatie die jij aanbiedt: documenten, trendrapporten, socialmediaposts, Pinterest;
• Vraag met de internet-zoekfunctie van AI om voor jou relevante trends uit het nieuws te halen (of uit specifieke bronnen/websites).

Analyse:

• Laat AI signalen/trends clusteren in overkoepelende trends en achterliggende drijvende krachten (eventueel met een STEEP-analyse);
• Vraag AI om signalen/trends te analyseren op impact en onzekerheid en dit in een matrix te zetten;
• Gebruik AI om een signaal/trend te visualiseren (foto of video) om de trend bespreekbaar te maken.

Scenario’s:

• Schrijf scenario’s met AI als co-auteur, waarbij je AI ideeën laat genereren of feedback geven;
• Laat AI beelden of video’s genereren bij scenario’s om je beter in te kunnen leven;
• Maak een future persona (persoon uit een scenario) met AI in de vorm van tekst, foto, video of zelfs een pratende avatar.

Implicaties:

• Maak met AI een SWOT/TOWS-analyse en haal daar de belangrijkste acties uit;
• Backcasting – laat AI een stappenplan maken om vanuit het heden bij een bepaald (gewenst) toekomstscenario uit te komen;
• Windtunneling – laat AI een strategie afzetten tegen verschillende toekomstscenario’s om te zien of de strategie standhoudt.

Los van deze voorbeelden per fase kun je AI tijdens het foresight-proces ook gebruiken om:

• Foto’s van flip-overs of post-its te lezen, om te zetten naar tekst en te analyseren;
• Opnames van sessies te transcriberen, samen te vatten en te analyseren;
• Als sparringpartner te fungeren, input te leveren en vragen te beantwoorden.

Naast al deze laagdrempelig suggesties biedt AI nog veel meer mogelijkheden. Zo kun je bijvoorbeeld AI agents maken die dagelijks internetbronnen scannen op zoek naar nieuwe signalen/trends. Ook kun je scenario’s immersief maken door Virtual Reality omgevingen te genereren. Of je kunt met vibe coding (softwarecode door AI laten schrijven met prompts) complete apps maken. Zo’n app kan bijvoorbeeld een future artifact (voorwerp uit de toekomst) zijn dat je ‘werkend’ kunt maken met AI, zodat mensen er in hun browser mee kunnen interageren. (Ik ben dat allemaal nog aan het uitproberen, dus dit is misschien iets voor een volgende update.)

Heb je zelf ideeën over hoe je AI in foresight/futuring kunt inzetten? Zet het hieronder in de comments, want samen zijn we nog (co-)intelligenter!

(De afbeelding bij dit artikel is gegenereerd door ChatGPT-4o.)